พระไวยตรวจพล การแสดงรำตรวจตรากองทัพกรุงศรีอยุธยาในเรื่องขุนช้างขุนแผน

พระไวยตรวจพล การแสดงรำตรวจตรากองทัพกรุงศรีอยุธยาในเรื่องขุนช้างขุนแผน

บทละครและบทโขนที่จัดแสดงบนเวทีทั่วๆ ไปนั้นใช้เวลาการแสดงไม่น้อยกว่า 2 ชั่วโมง ผู้จัดทำบทจะต้องบรรจุเนื้อเรื่องให้มีครบทั้งรัก โศก และการต่อสู้ ต้องรวมศิลปะท่ารำหลายๆ แบบไว้ เพื่อให้มีหลากรสชาตศิลปะท่ารำที่จะได้พบเห็นเสมอๆ ในการแสดงโขน ละคร จะต้องมีศิลปะการรำยกทัพกล่าวกันว่า ถ้าจะอวดฝีมือศิลปินในเชิงรำงาม รำเก๋ จะต้องดูตอนรำเพลงกราวยกทัพตรวจพล 

ในการแสดงโขน เพลงยกทัพย์ มีการแบ่งเพลงกราวได้อย่างชัดเจนว่า ในการแสดงโขนเวลายกทัพษ์จะต้องใช้เพลงกราวใน ซึ่งมีทำนองดำเนินไปทางเสียงต่ำกังวานก้อง แสดงความกล้าแกร่งบึกบึน ส่วนเพลงกราวนอกใช้สำหรับยกทัพพระรามและพลวานร ทำนองเพลงกราวนอกมีทำนองฮึกเหิม รื่นเริง กระฉับกระเฉง เหมาะสมเป็นอันมาก

ในการแสดงละครก็เช่นกัน ครูอาจารย?จะอวดฝีมือลูกศิษย์ด้วยการประดิษฐ์ท่ารำกราวที่สวยงาม อย่างเช่น ละครเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนพระไวยยกทัพตรวจพลก็จะมีท่ารำอาวุธประกอบอยู่หลายท่า นอกจากนี้ยังได้บรรยายสรรพอาวุธต่างๆ ที่ทหารของชาติในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้ใช้เป็นอาวุธต่อสู้ในการทำสงคราม เช่น พลอง ดาบ หอก และกระบี่

เนื้อเพลง

ปี่พาทย์ทำเพลงกราวนอก

(คนธง และเขน ออกเต้นกราวนอก)

พระไวยออก

พระไวยได้ฤกษ์ให้เลิกทัพ   พลเขนเจนจับอาวุธมั่น

พลองขยับดาบแกว่งท่าแทงฟัน   เคยโรมรันปัจจามิตรไม่คิดเกรง

พลหอกถือหอกควงกลอกกลับ   พลางขยับย่างเหยาะดูเหมาะเหม็ง

พลกระบี่รำกระบี่ทีนักเลง   เสียงครื้นเครงโห่ร้องกึกก้องมา

ที่มา : สารานุกรม ระบำ รำ ฟ้อน